In de factsheet ‘Jij en je Gezondheid Urk 2018-2019’ staan de resultaten van de Urker jongeren uit klas 1 en 3 van het Vmbo en klas 2 en 4 van Havo/Vwo van het voortgezet onderwijs. U vindt hier informatie over onder andere gezondheid, leefstijl, welzijn en school.

Leeswijzer
Voor het merendeel van de onderwerpen in ‘Jij en je Gezondheid’ wordt de uitkomst van de vragen weergegeven als een risicoscore op het probleem. Om te bepalen of een jongere al dan niet te maken heeft met één van de gezondheidsproblemen, worden in dit rapport de scores ‘matig en hoog risico’ beide gerapporteerd. Ga hier naar de buurtmonitor op Een Gezonder Flevoland.

Uitgelicht

Voeding
Ruim acht op de tien jongeren uit Urk ontbijten regelmatig. In 2016-2017 ligt dit percentage nog op 89%.

Bewegen
In Urk sport 36% van de jongeren minstens zeven uur per week. Van de Urker jongeren sport 56% wekelijks bij een sportvereniging of –club. Beide percentages liggen lager dan het Flevolandse gemiddelde van respectievelijk 39% en 66%.

Roken
In Urk hebben drie op de tien jongeren wel eens gerookt. In Flevoland is dit 9% van de jongeren. Van de Urker jongeren geeft 5% aan minimaal wekelijks gerookt te hebben in de afgelopen drie maanden. In Flevoland is dit 2% van de jongeren.

Alcohol
Van de jongeren in Urk heeft 30% alcohol gedronken in de afgelopen drie maanden. Het drinken van vijf drankjes of meer per drinkgelegenheid (binge drinken) in de afgelopen drie maanden onder Urker jongeren is 10%. Dit percentage ligt boven het gemiddelde van 4% in Flevoland.

Toelichting

Algemene gezondheid

Hoe gaat het met je?
In Urk heeft 95% van de jongeren een goede ervaren gezondheid. Dit is iets hoger dan het Flevolands gemiddelde van 90%.

Kwaliteit van leven gaat over gezondheid en welzijn. Hoe jongeren dit ervaren voorspelt ook de gezondheid in de toekomst. Het gaat om het totaalplaatje: fysiek, emotioneel, sociaal en cognitief.

Voorspellers voor een goede gezondheid zijn het beoefenen van lichamelijke activiteit en het dagelijks eten van groenten. Gedrag als roken en gamen zijn belangrijke voorspellers voor een slechte(re) gezondheid.

Leefgewoonten

Gewicht
Zestien procent van de jongeren in de gemeente Urk heeft overgewicht; 13% heeft matig overgewicht en 3% heeft ernstig overgewicht.

Gezond gewicht is belangrijk. Jongeren met overgewicht hebben meer kans op een aantal chronische ziekten zoals diabetes en hart- en vaatziekten, maar ook op problemen met de psychosociale gezondheid.

Ondergewicht komt daarnaast voor bij negen procent van de jongeren. Jongeren met ondergewicht hebben risico op andere problemen: een tekort aan voedingsstoffen kan leiden tot moeheid, lusteloosheid en concentratieproblemen. De jongeren zijn gemeten en gewogen door een doktersassistente of verpleegkundige. Het gaat hier niet om zelfrapportage.


Voeding
Voeding en voedingsstoffen zijn belangrijk voor een goede energiebalans, de gezondheid en de groei van jongeren.

Ontbijten
Bij een gezond voedingspatroon hoort regelmatig ontbijten. In Urk ontbijt 82% van de jongeren regelmatig. Dit is hoger dan het Flevolands gemiddelde van 74%. Het percentage jongeren dat regelmatig ontbijt daalt door de jaren heen. In het schooljaar 2016/2017 ontbijt nog 89% regelmatig.

Ontbijten is belangrijk om de spijsvertering op gang te brengen, maar ook voor concentratie. Ontbijten en gezonde voeding (en voldoende beweging) hebben een positieve invloed op de leerprestaties.

Groente en fruit
Van de jongeren uit Urk eet 37% elke dag groente en 24% eet elke dag fruit. Deze percentages zijn lager dan in de rest van Flevoland, waar 42% elke dag groente eet en 29% elke dag fruit.

Drinken van water en gezoete dranken
In Urk drinkt 70% dagelijks water. Om te voorkomen dat jongeren te veel onnodige suikers binnenkrijgen wordt vanuit ‘de Gezonde School’ aanbevolen om water te drinken op school in plaats van gezoete dranken.

Water drinken draagt bij aan gezonde jongeren. Toch worden er naast water ook nog veel gezoete dranken gedronken. In Urk geeft 40% van de jongeren aan dagelijks gezoete dranken te drinken. Dit is het hoogste percentage van Flevoland. Gemiddeld in Flevoland drinkt 32% elke dag gezoete dranken.

* ≥ 5 dagen per week

Bewegen
In Urk sport 36% van de jongeren minstens zeven uur per week. In Flevoland is dit percentage 39%. Er zijn ook andere indicatoren gebruikt om de mate van beweging te beschrijven omdat met de gegevens uit de huidige vragenlijst niet kan worden berekend in welke mate jongeren voldoen aan de beweegrichtlijnen. Onder sporten valt sporten in vrije tijd, maar ook gymlessen of sporten bij een vereniging.

Van de Urker jongeren sport 56% wekelijks bij een sportvereniging, sportschool of club. In Flevoland is dit 66%.

Sporten is belangrijk om de energiebalans in stand te houden. Daarnaast verlaagt sporten het risico op een aantal chronische aandoeningen.

Driekwart zit dagelijks minstens 2 uur achter een beeldscherm (tv, computer of tablet). Dit is iets lager dan het Flevolands gemiddelde van 79%.

* ≥ 5 dagen per week

Mondgezondheid
In Urk poetst 66% van de jongeren minstens twee keer per dag zijn of haar tanden. Dit is het laagste percentage van Flevoland. Bijna iedereen bezoekt minstens één keer per jaar een tandarts (97%). Een goede mondgezondheid voorkomt dat jongeren last krijgen van pijn, wondjes en ontstekingen.

Seksualiteit
In de puberteit hebben veel jongeren hun eerste ervaringen met seksuele handelingen. Van de jongeren in Urk geeft 2% aan ooit geslachtsgemeenschap te hebben gehad. Onveilige seks kan leiden tot seksueel overdraagbare aandoeningen of een zwangerschap. Van de seksueel actieve jongeren in gemeente Urk heeft 71% altijd een condoom gebruikt.

Condoomgebruik wordt voor een belangrijk deel beïnvloed door de houding van een jongere ten aanzien van condoomgebruik en zijn of haar idee over de vaardigheden die nodig zijn om condoomgebruik bespreekbaar te maken. Voorlichting stimuleert condoomgebruik.

* van de jongeren die aangegeven hebben ooit geslachtsgemeenschap te hebben gehad

Genotmiddelengebruik

Roken
Drie op de tien jongeren hebben ooit gerookt op Urk. Dit is veel hoger dan het percentage van 9% in Flevoland. Nicotine is na enkele sigaretten verslavend en veel rokers beginnen op jonge leeftijd al met roken.

Van de jongeren in Urk geeft 5% aan wekelijks of (bijna) dagelijks te hebben gerookt in de afgelopen drie maanden. Voor Flevoland ligt dit percentage op 2%.
Roken is een belangrijke risicofactor voor een aantal ziekten zoals hart- en vaatziekten en longkanker.

Alcohol
Ondanks het verbod voor jongeren onder de 18 jaar om alcohol te kopen (Drank- en horecawet, 2014) heeft in Urk 30% van de jongeren alcohol gedronken in de afgelopen drie maanden. Dit is hoger dan gemiddeld in Flevoland (25%).

Alcoholgebruik is schadelijk voor de hersenontwikkeling van jongeren. Daarnaast heeft het gebruik van alcohol een negatieve invloed op alcoholmisbruik en -afhankelijkheid op latere leeftijd.

Binge drinken
In de gemeente Urk heeft 10% op één avond minstens vijf drankjes gedronken in de afgelopen drie maanden. Dit wordt binge drinken genoemd. Op Urk is het percentage bingedrinkers meer dan 2x zo hoog dat het Flevolands gemiddelde (4%).

Lachgas
Vijf procent van de jongeren geeft aan ooit lachgas gebruikt te hebben. Dit is ongeveer gelijk aan het Flevolands gemiddelde. Landelijk heeft 8% van de 12-16 jarigen ooit lachgas gebruikt. (Van Dorsellaer et al. Jeugd en riskant gedrag 2015. Kerngegevens uit het Peilstationsonderzoek Scholieren. Trimbos, 2016)

Lachgas is populair onder jongeren en wordt steeds vaker ook gebruikt door jongeren op straat of rondom schoolpleinen. Het inhaleren van lachgas zorgt voor een kortdurende roes. Het gas wordt meestal geïnhaleerd via een ballon. Langdurig en veelvuldig gebruik kan leiden tot een vitamine B12 tekort, waardoor er bloedarmoede of neurologische stoornissen op kunnen treden. (Trimbos. Factsheet lachgas. Update maart 2018)

Cannabis
In Urk geeft 1% aan weleens cannabis gebruikt te hebben. Het gebruik van cannabis vermindert het kortetermijngeheugen en het reactie- en concentratievermogen. Dit kan leiden tot slechtere schoolprestaties, maar ook tot het ontwikkelen van psychische of cognitieve stoornissen op latere leeftijd.

Waterpijp
Bij het roken van een waterpijp komen schadelijke stoffen vrij zoals teer, koolmonoxide en nicotine die verschillende gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. 2(Trimbos-Instituut: E. Willemse, L. Springvloet, M. van Laar. Factsheet Waterpijp, 2018) Het gebruik van de waterpijp komt het meest voor onder jongeren van 15 jaar en ouder. Van de jongeren in Urk heeft 12% weleens waterpijp gerookt. Dat ligt rond het Flevolands gemiddelde van 10%.

Digitaal mediagebruik

Gamen
Gamen hoort bij deze tijd en games zijn door het gebruik van de smartphone of tablet overal aanwezig. De controle en beheersbaarheid zijn daardoor lastig. Een kwart van de Urker jongeren gamet vrijwel dagelijks. Dit is ongeveer gelijk aan het Flevolands gemiddelde.

Van de jongeren in Urk heeft 10% een matig risico op een game verslaving. Daarnaast heeft 3% een hoog risico. Dit betekent dat deze jongeren het gevoel kunnen hebben dat ze het gedrag niet meer onder controle hebben en zich zorgen kunnen maken over hun gebruik.

De gevolgen van overmatig gamen kunnen zich onder andere uiten in het afraffelen van huiswerk, het verminderen van sociale contacten en concentratieproblemen. (Jellinek: Risico’s van overmatig gamen, 2018. Beschikbaar via: https://www.jellinek.nl/informatie-over-alcohol-drugs/gamen/basisinfo-gamen/risicos-van-gamen/. Geraadpleegd op: 10-01-2019)

Leefomgeving

Omgang met elkaar
Van de Urker jongeren geeft 7% aan weleens te worden gepest. Bij pesten probeert een jongere (of meerdere jongeren) een andere jongere schade toe te brengen. Dit kan fysiek, verbaal of psychologisch zijn. De macht tussen jongeren is dan ongelijk verdeeld.

Pesten kan ook digitaal plaatsvinden. In de gemeente Urk is 16% van de jongeren in de afgelopen maanden via internet of telefoon lastiggevallen met vervelende berichten of plaatjes. Jongeren die regelmatig gepest worden hebben vaker gezondheidsklachten en minder zelfvertrouwen.

Eenzaamheid
Van de jongeren in Urk heeft 3% een hoog risico op eenzaamheid. Daarnaast heeft 5% een matig risico. Deze percentages zijn ongeveer gelijk aan het Flevolands gemiddelde. Zelfs met veel mensen in de buurt kunnen jongeren zich eenzaam voelen, bijvoorbeeld doordat ze het gevoel hebben dat anderen niet om hen geven of omdat ze zich niet verbonden voelen met anderen.

Psychische gezondheid

Angst en depressie
In Urk heeft 13% van de jongeren een matig tot hoog risico op depressieve klachten of angststoornissen. Het kan hierbij bijvoorbeeld gaan over jongeren die zich verdrietig of onrustig voelen of niets meer echt leuk vinden. Wanneer jongeren sociaal-emotionele problemen hebben, kan dit negatieve gevolgen hebben voor het dagelijks functioneren thuis en op school.

Nare gedachten
Om een beter beeld te krijgen van de mentale of geestelijke gezondheid onder jongeren, zijn in de vragenlijst ook vragen opgenomen over suïcidale gedachten. Vijf procent van de Urker jongeren heeft in de afgelopen weken de wens gehad om dood te zijn, 2% heeft afgelopen week de gedachte gehad zichzelf te doden en 2% heeft ooit een poging tot zelfdoding gedaan.

Een poging is wat een jongere zelf vindt dat een poging is. Vaak betreft het een handeling waarbij niet noodzakelijkerwijs een arts of ambulance bij betrokken is geweest.

Eetproblemen
Van de jongeren in Urk heeft 5% te maken met een hoog risico op eetproblemen. Daarnaast heeft 9% een matig risico.

Hierbij is gekeken naar jongeren die zichzelf te dik vinden terwijl anderen hen dun vinden, jongeren die expres overgeven na het eten, bang zijn controle te verliezen over de hoeveelheid die zij eten of vinden dat eten hun leven overheerst.

Bijna 3x zoveel meisjes als jongens hebben een hoog risico op eetproblemen in Urk (21% vs. 8%).

Piekeren
Jongeren die piekeren kunnen vaak niet stoppen met nadenken over dingen die er kunnen gebeuren of over dingen die ze lastig vinden. Van de jongeren in Urk heeft 2% een matig tot hoog risico op piekeren. Gemiddeld in Flevoland is dat 5%.

In deze definitie is rekening gehouden met jongeren die zich zorgen maken, vaak piekeren en niet kunnen stoppen met piekeren.

Slapen
In Urk heeft 12% van de jongeren een hoog risico op slaapproblemen en 7% een matig risico op slaapproblemen. Dit kunnen bijvoorbeeld problemen met wakker worden of met slaperigheid overdag. De percentages in Flevoland liggen met respectievelijk 15% en 11% wat hoger.

Slecht slapen kan ertoe leiden dat psychische problemen makkelijker ontstaan of in stand blijven.

Nare gebeurtenissen
Als gevolg van een ingrijpende gebeurtenis kunnen jongeren te maken krijgen met posttraumatische stress. Dit kan bijvoorbeeld door er beelden van terug te zien of er aan te denken zonder het te willen. Van de jongeren in Urk heeft 10% in enige mate last van een nare gebeurtenis. Voor Flevoland is dit 14%.

Leergedrag

Leergedrag
Het overgrote deel van de jongeren in de gemeente Urk heeft geen last van leerproblemen (91%). Dit percentage komt overeen met het gemiddelde in Flevoland.

Faalangst
Vijf procent van de Urker jongeren heeft een enigszins verhoogd risico op faalangst. Bij 4% gaat het om een hoog risico.

Als gevolg van faalangst kunnen schoolprestaties negatief worden beïnvloed, ook hangt faalangst vaak samen met het zelfvertrouwen van een jongere.

Algemeen

In de gemeente Urk hebben 516 jongeren een niet-anonieme, digitale vragenlijst over hun gezondheid ingevuld. De jongeren volgen het Vmbo en hoger.

De vragenlijst is ingevuld door jongeren uit klas 1 en 3 van het Vmbo en jongeren uit klas 2 en 4 van Havo en Vwo. De jongeren zijn eventueel onderzocht door een jeugdverpleegkundige.

Algemene kenmerken
In onderstaande tabel zijn de algemene kenmerken opgenomen van de jongeren in Urk die een vragenlijst hebben ingevuld.

Toelichting Jij en je Gezondheid
Met ingang van schooljaar 2017-2018 is het FLEMOVO-onderzoek vervangen door het screeningsonderzoek ‘Jij en je gezondheid (JEJG)’ uitgevoerd door Jeugdgezondheidszorg (JGZ) op alle voortgezet onderwijsscholen in Flevoland. Dit onderzoek is bedoeld om jongeren te screenen op gezondheidsproblematiek en indien nodig hen tijdig te kunnen doorverwijzen.

Deze gemeenterapportage is opgesteld op basis van de resultaten van het onderzoek ‘Jij en je Gezondheid 2018-2019’.

Tabellenboek JEJG 2018-2019